Hełm Kowieński, Kultura Sudowska V-VII wiek

Perła (powiedziałbym nawet "petarda") wśród znalezisk na obszarach zawładniętych Kulturą Sudowską, a jednocześnie jak to zwykle na Litwie bywa: obiekt nieznanego pochodzenia, dramatycznie datowany i opisywany w/g potrzeb rekonstrukcyjnych tykże. Ale od początku ...

Miejsce znalezienia: bliskie okolice Kowna. Jak wiadomo Kowno jest jedynie najstarszym miastem Litewskiej części Sudowii/Suwalkiji a nie jej stolicą (stolicą prowincji jest Marianpol) ale śmiało ziemie te dawniej zajmowane przez Jaćwieskich Dajnowian skłaniają do pewnego i jednoznacznego przypisania owego regionu kulturze Sudowskiej której ekspansja - na marginesie jak i w następstwie Wielkiej Wędrówki Ludów - w IV -V wieku posunęła się do zajęcia obszarów Kultury Bogaczewskiej.

Datowanie: tu jest prawdziwy ból, gdyż tak jak w przypadku nieumiejętnego umiejscowienia z datowaniem jest jeszcze gorzej. Pani R. Volkaitė-Kulikauskienė poprzez swe zacne „ Pytania o najwcześniejsze hełmy Litwy” hełmik ów zupełnie poprawnie kataloguje na równi z hełami "postwędrówkowymi" z epoki Vendel jak i równymi im znaleziskami Gocko-Gepidzkimi z południa Europy (basen morza śródziemnego), niestety w podsumowaniu swego dzieła przychyla się wymogom dzisiejszego lobby rekonstrukcyjnego i niespodziewanie datuje ów hełm na XI wiek.

Całe szczęście prace porównawcze opierające się  na niezwykle bogatych analogiach z okresu Wielkiej Wędrówki Ludów przypisują jednoznacznie ów hełmik na szeroki przedział V-VII wieku, czyli na okres rozrostu Kultury Sudowskiej. Analogiczne hełmy na swych głowach przetransprtowali Goci i Gepidzi (najbliżsi sąsiedzi Prusów i Jaćwingów) aż do basenu morza śródziemnego, w okolice Chorwacji, Słoweni, Austrii (analogie hełmu na zamieszczonych fotkach na końcu tegoż postu)

Konstrukcja: Hełm ma 21,5 cm średnicy (uśrednionej) wewnętrznej i 14,5 cm wysokości (+ 2 cm ubytku , otrzymujemy zbliżoną wysokość jak w przypadku analogicznych hełmów Gockich). Na pierwszy rzut oka hełm wydaje sie byc idealnie półokrągły (jedynie wymiary przeczą tej iluzji). Podobnie patrząc na niego wdaje się być złożony z czterech części, podczas, gdy w rzeczywistości jest on zbudowany z dwóch części -jak opisuje Nieczar- "zaklepywanych na styk w lini czolo-potylica - wszystko na plaskie nity". Od spodu jest spięty obręczą, która w miejscu łączenia jest spięta dwoma nitami. W miejscach łączenia blachy hełm jest przyozdobiony trzema podłużnymi liniami, jakby zamaskowującymi połączenie. Takimi samymi trzema podłużnymi liniami hełm jest ozdobiony także na prostopadłym nitowaniu. W ten sposób otrzymujemy skrzyżowane ozdobienie, który optycznie dzieli hełm na cztery części.

Poniżej - jak zwykle doskonałe - rekonstrukcje Litewskie:

Obiecane analogie Gocko-Gepidzkie z V-VI wieku, odpowiednio znaleziska z Chorwacji, Słowenii i Austrii:

PS: Na marginesie: Problem z datowaniem i umiejscowieniem hełmu w znacznej mierze jest spowodowany bardzo wysoką w ówczesnej epoce technologią wykonania. Hełm Kowieński był prawdopodobnie zgrzewem dwóch półkoli lub przynajmniej wynikiem idealnego zaklepania, co nie mieściło się w głowie naszym "rozumnym" którzy jak zwykle doszukiwali się w nim produktu "eksportowanego". Niestety oryginalność budowy radykalnie wyróżnia ów hełm od "nitowanych" wyrobów germańskich produkowanych w tymże okresie, które zamieściłem w niniejszym poście.

Także, mości panowie, mamy coś zacnego, blisko znalezionego ... nic tylko czapki z głów a ów hałmik na głowy